Skóra jest największym narządem ludzkiego organizmu i pełni szereg istotnych funkcji, w tym odbiera bodźce zewnętrzne, chroni przed szkodliwymi czynnikami i utratą płynów, bierze udział w termoregulacji. Obserwacja skóry jest bardzo ważna, ponieważ jej wygląd mówi wiele na temat zdrowia – wszelkie plamy na skórze, grudki, guzki, blaszki, krosty, pęcherze, nadżerki, owrzodzenia, wysypka na ciele, mogą być objawami chorób dermatologicznych, ogólnoustrojowych lub alergii. Niepokojące są nawet zaawansowana suchość, szorstkość i świąd, gdyż mogą świadczyć o atopowym zapaleniu skóry (AZS)1,2. Temat wykwitów skórnych jest więc bardzo szeroki i jeśli tylko Cię coś zaniepokoi, koniecznie zgłoś ten fakt lekarzowi.

Osobnym tematem są jednak zmiany na skórze u dziecka, obecne od chwili narodzin, zwane również znamionami. Choć czasami budzą w rodzicach lęk, najczęściej są zupełnie niegroźne i stanowią jedynie problem estetyczny. Trzeba je jednak bacznie obserwować – także wtedy, gdy maluch podrośnie.

Skóra - dlaczego warto ją obserwować?

Na początek warto wyjaśnić, że dziecko zawsze będzie miało kontakt z zarazkami czy alergenami. W warunkach domowych utrzymanie sterylnego otoczenia jest nie tylko niemożliwe, ale też byłoby dla niego niebezpieczne. Spośród bakterii, które nas otaczają, tylko 1/6 jest szkodliwa, natomiast pozostałe są nie tylko „przyjazne”, ale również potrzebne. To dzięki ograniczonemu kontaktowi z zarazkami ma szansę kształtować się system immunologiczny malca1,2. Kiedy na przykład do jego organizmu dostaje się wirus, ten uczy się jak wytwarzać przeciwciała, które są zdolne go zwalczyć.

Trzeba jednak pamiętać o zdrowym rozsądku. Powyższe fakty nie oznaczają bowiem, że mamy narażać dziecko na kontakt z bakteriami czy wirusami celowo, żeby budować jego odporność. Choć nie powinno się malca izolować od świata, styczność z osobami chorymi może skończyć się uciążliwą infekcją. Ponadto jego otoczenie powinno być schludne, czyste i bezpieczne, bo na jego drodze i tak naturalnie pojawią się drobnoustroje, z którymi organizm będzie musiał sobie poradzić.

W kwestii panowania nad domowymi zarazkami zaufaj więc swojej intuicji, a w razie wątpliwości skonsultuj się z lekarzem.

Wrodzone, barwnikowe zmiany na skórze dziecka

Wrodzone zmiany barwnikowe (melanocytowe) na twarzy i ciele (potocznie „pieprzyki”) przeważnie są pojedyncze, mają owalny kształt i jednolity, brązowy lub ciemnobrązowy kolor. Spowodowane są natomiast przerostem komórek pigmentowych w skórze. W wiekiem mogą się powiększać i pogrubiać, a czasami wyrastają z nich włoski. Choć nie ma konieczności, żeby je usuwać, mogą przekształcić się w czerniaka, dlatego przez całe życie wymagają obserwacji pod kątem zmiany wielkości, kształtu i kolorytu. Tego rodzaju wykwity skórne u dzieci i dorosłych rozwijają się również w późniejszym wieku. Nazywamy je znamionami nabytymi3.

Dużo rzadziej spotyka się zmiany duże, o brodawkowatej lub guzkowatej powierzchni i regularnym zabarwieniu, z których również mogą wyrastać włoski (4). Potocznie o takich zmianach mówimy „myszki”.

Znamiona Spitz – to brązowoczerwone lub sinawe, grudkowe znamiona, najczęściej zlokalizowane na twarzy. Nie są złośliwe, jednak wymagają obserwacji. Niektóre znikają z czasem 4,5.

Znamiona błękitne – jak wskazuje nazwa mają charakterystyczne, niebieskie zabarwienie. Są obecne od chwili urodzenia lub pojawiają się we wczesnym dzieciństwie. W tym przypadku komórki barwnikowe są umieszczone głęboko w skórze. Tego rodzaju wykwity mają opinię bezpiecznych i bardzo rzadko może rozwinąć się z nich czerniak4.

Znamiona Suttona – mają charakter grudkowy, brunatną barwę i są otoczone obszarem odbarwienia. Często pojawiają się u dzieci z licznymi zmianami barwikowymi4.

Pozostałe wrodzone zmiany skórne u dzieci

Powierzchnię skóry dziecka mogą pokrywać również innego rodzaju zmiany. Należą do nich:

Plamy typu café au lait (plamy koloru kawy z mlekiem) – są dosyć duże i wyraźnie odgraniczone od reszty skóry. Jeśli są pojedyczne1-5 nie powinny budzić niepokoju. W późniejszym wieku, ze względów estetycznych, można usunąć je np. laserem. Jeżeli plamy są natomiast liczne, mogą świadczyć o nerwiakowłókniakowatości6.

Znamiona typu port wine – ich nazwa wzięła się od zabarwienia, przypominającego czerwone wino. Na skórze jasnej mają czerwony lub purpurowy kolor, jeśli zaś skóra jest śniada, przyjmują odcień brunatny. Przeważnie „zdobią” twarz lub szyję oraz dotyczą tylko jednej strony ciała, choć czasami mogą pojawić się po obu stronach. Znamiona tego rodzaju mogą wystąpić w przebiegu chorób, takich jak zespół Sturge-Webera, zespół Klippla-Trénaunaya lub makrocefalia połączona z malformacjami kapilarnymi. Takie przypadki należą jednak do rzadkości7.

Naczyniaki wczesnodziecięce – to niezłośliwe nowotwory naczyń krwionośnych skóry. Przeważnie nie są widoczne tuż po porodzie, a pojawiają się w 1-2. tygodniu życia malca. Częściej występują u dziewczynek, wcześniaków, dzieci o niskiej masie urodzeniowej oraz w przypadku ciąż mnogich. Mogą występować na skórze lub pod powierzchnią, wówczas mają niebieskawe zabarwienie. Czasami naczyniaki powodują powikłania i wymagają leczenia8.

Naczyniaki występujące na powiekach nazywamy znamionami truskawkowymi. Charakterystyczne dla nich jest pojawienie się do 6. miesiąca życia, wzrastanie do 12. miesiąca życia, a następnie zanikanie. Zmiana ginie przeważnie do 7. urodzin dziecka. Niektóre znamiona truskawkowe mają tendencję do rozrastania się i powodowania zaburzeń widzenia, wówczas trzeba wdrożyć leczenie. W pozostałych przypadkach wystarczy obserwacja9.

Plamy łososiowe – należą do częstych zmian skórnych. Mają postać czerwonych lub różowych plam, które pojawiają się na tylnej części główki lub karku (określane są wówczas mianem „uszczypnięcie bociana”), a także na czole („odbicie bocianiego dzioba”) i powiekach („pocałunek anioła”). Te pierwsze w 50% przypadków utrzymują się do dorosłości, plamy na twarzy natomiast utrzymują się do 2. roku życia. Nie powodują powikłań i nie powinny być powodem obaw7,10.

Zmiany skórne u dzieci - środki ostrożności

Choć pieprzyk, krostka czy plamka w większości przypadków są zupełnie niegroźne, wszelkie zmiany skórne u dzieci należy skonsultować z lekarzem. W przyszłości natomiast zawsze wskazana jest obserwacja stanu skóry, szczególnie po intensywnej ekspozycji na słońce – po lecie, wyjeździe do ciepłych krajów, korzystaniu z solarium. Zarówno nowe znamiona, jak i stare, które zaczęły się zmieniać – zrobiły się asymetryczne, większe, mają niejednorodny koloryt, wymagają oceny przez specjalistę i ewentualnego usunięcia. Aby tego uniknąć, bardzo istotna jest fotoprotekcja, czyli unikanie przebywania na słońcu w godzinach szczytu oraz sięganie po kremy z filtrami.

Bibliografia:

  1. Jenerowicz D., Polańska A., Objawy skórne u dzieci: plamki, krosty, bąble https://www.mp.pl/pacjent/objawy/61472,objawy-skorne-u-dzieci-plamki-krosty-bable Data dostępu: 21.11.2024.
  2. Marko M., Pawliczak R. Błędy w rozpoznawaniu i leczeniu atopowego zapalenia skóry. Alergologia Polska – Polish Journal of Allergology 2024; 11, 1: 61–68.
  3. Włodarkiewicz A., Sobjanek M., Michajłowski I. Zmiany melanocytowe wrodzone. Przegl Dermatol 2009, 96, 127–132.
  4. Maciejewska J. Znamiona barwnikowe https://www.mp.pl/pacjent/dermatologia/choroby/chorobyskory/74416,znamiona-barwnikowe Data dostępu: 21.11.2024.
  5. Spitz nevus https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/24439-spitz-nevus Data dostępu: 21.11.2024.
  6. Maciejewska J. Zmiany skórne typu café au lait https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/lista/95569,zmiany-skorne-typu-caf-au-lait Data dostępu: 21.11.2024.
  7. Birthmarks https://www.nhs.uk/conditions/birthmarks/ Data dostępu: 21.11.2024.
  8. Kurzeja M., Pawlik K., Sienicka A. i wsp. Naczyniaki niemowląt (wczesnodziecięce). Dermatology Review/Przegląd Dermatologiczny 2022, 107, 204-216.
  9. Koraszewska-Matuszewska B. Znamię truskawkowe – naczyniak powieki https://www.mp.pl/pacjent/okulistyka/chorobyoczu/chorobypowiekiukladulzowego/97256,znamie-truskawkowe-naczyniak-powieki Data dostępu: 21.11.2024.
  10. Stork bite https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/21975-stork-bite Data dostępu: 21.11.2024.

polecane produkty

Emotopic - emulsja do kąpieli. Olej konopny, olej canola, olej sojowy.
Emulsja DO KĄPIELI
Emotopic - hydro-micelarny szampon kojący
Hydro-Micelarny SZAMPON KOJĄCY
Emotopic - balsam nawilżająco-natłuszczający do ciała
Balsam nawilżająco-natłuszczającydo ciała
Poprzedni slajd
następny slajd

Inne porady