Objawy atopowego zapalenia skóry mogą pojawiać się na twarzy u chorych w każdym wieku. Dla nastolatków i dorosłych to poważny problem nie tylko medyczny, ale i estetyczny. Objawy AZS, czyli zaczerwieniona, przesuszona i łuszcząca się wrażliwa skóra w tych okolicach jest wyzwaniem terapeutycznym i wymaga systematycznej profilaktyki. Czy istnieją skuteczne rozwiązania, aby złagodzić AZS na twarzy? Przeczytaj poniższy poradnik oraz skorzystaj z podpowiedzi, jak powinna wyglądać pielęgnacja skóry atopowej twarzy.
Czym jest atopowe zapalenie skóry?
AZS (atopowe zapalenie skóry, inaczej wyprysk atopowy) jest definiowane jako przewlekła, nawrotowa i zapalna choroba skóry. Zazwyczaj zaczyna się już we wczesnym dzieciństwie i może współistnieć z innymi chorobami atopowymi, np. astmą oskrzelową, alergicznym nieżytem nosa, alergicznym zapaleniem spojówek i pokrzywką. Sam termin „atopia” oznacza uwarunkowaną genetycznie reakcję organizmu, która polega na nieprawidłowej odpowiedzi immunologicznej nawet na niewielkie dawki antygenów. Reakcja ta powoduje nadmierne wytwarzanie przeciwciał IgE, skierowanych przeciwko tym alergenom1. Mówiąc prościej, osoby z AZS reagują w sposób chorobowy na kontakt z pospolitymi substancjami obecnymi w środowisku (detergenty, pyłki roślin, kurz), które dla osób zdrowych są nieszkodliwe.
Naukowcy nie znają przyczyn tej choroby i nie wiedzą, co dokładnie powoduje atopowe zapalenie skóry, ale są pewni, że geny, układ odpornościowy i środowisko odgrywają tu dużą rolę1. Odkryli też, dzięki nieustannym badaniom nad tą dolegliwością, że skóra osób chorych na AZS wykazuje niedobór ceramidów (elementów lipidów), a także peptydów przeciwdrobnoustrojowych, których zadaniem jest ochrona organizmu przed bakteriami2.
Czy AZS może pojawiać się na skórze twarzy?
Mówiąc o objawach atopowego zapalenia skóry, jako pierwszy wymienia się suchość skóry i świąd skóry3. Inne typowe problemy świadczące o tej chorobie to zaczerwienienie, grudki, pęcherzyki, a czasami sączące się ranki. Zaawansowane objawy AZS to mocno przesuszona i pogrubiała skóra.
Zmiany skórne mają określone umiejscowienie: u maluchów do 2. roku życia schorzenie manifestuje się na buzi (najczęściej na policzkach czole, na płatkach uszu). Kiedy dziecko przestaje ssać pierś, egzema pojawia się w okolicy ust. Po 2. roku życia wyprysk zazwyczaj rozprzestrzenia się na inne obszary, takie jak owłosiona skóra główki, tułów i kończyny4. Skóra objęta stanem zapalnym jest czerwona lub ma ciemniejszą barwę, z tendencją do łuszczenia się. Typowe jest też swędzenie skóry. Gdy na zmianach pojawia się wydzielina i strupki, może to być objaw nadkażenia zmian.
U dzieci między 3. a 11. rokiem życia zmiany obserwuje się głównie na powierzchniach zgięciowych stawów. Młodzież i dorośli mają ogniska zapalne na twarzy (na powiekach i ustach z obu stron – symetria zmian jest typowa dla okresu do 12. roku życia)5, karku, dłoniach i stopach, zgięciach stawów.
Zapalenie skóry u dorosłych znów manifestuje się zmianami na twarzy i na powiekach, co może przyczyniać się do pogorszenia widzenia. Ponieważ twarz to część ciała widoczna dla innych, dlatego taka lokalizacja ognisk zapalnych jest powodem frustracji chorego, kompleksów i wstydu.
Niestety, AZS-u nie da się wyleczyć: skóra pacjenta z egzemą zawsze będzie wrażliwa i podatna na podrażnienia, a remisja choroby – w każdym wieku – jest możliwa i zdarza się często. Na szczęście u dużej części osób atopowe zapalenie skóry ulega poprawie w wieku dorosłym6.
Leczenie i pielęgnacja skóry z AZS
Atopia należy do tych chorób, których nie można leczyć przyczynowo. Można jedynie złagodzić objawy, zapobiegać zaostrzeniom oraz kontrolować zmiany atopowe na powierzchni skóry.
Podstawowe elementy terapii w kierunku atopowego zapalenia skóry na twarzy to – w przypadku nasilenia objawów – farmakologia, unikanie czynników sprzyjających chorobie (alergeny, stres, zmiany temperatur itd.) oraz odpowiednia pielęgnacja ciała emolientami3. Można je stosować bezpiecznie już od 1. dnia życia.
Ten ostatni czynnik to nie tylko sposób na radzenie sobie ze swędzącymi i nieestetycznymi zmianami, ale również część profilaktyki. Osoby walczące z tą chorobą nie powinny sięgać po standardowe kosmetyki. Peelingi, maski złuszczające, kwasy – to również zabiegi, z których trzeba zrezygnować. Najlepszym rozwiązaniem dla nich są apteczne emolienty, które zastępują funkcje barierowe skóry, które w wyniku choroby działają wadliwie. Tworzą na jej powierzchni warstwę okluzyjną, która zapobiega utracie wilgoci i nie zawierają substancji drażniących. Kluczowa jest tutaj systematyczność, bo preparaty trzeba stosować kilka razy dziennie: warstwa ochronna stworzona przez preparat w ciągu dnia się wyciera, dlatego aby naskórek pozostał w dobrej, należy co kilka godzin powtarzać aplikację (minimum 2-3 razy dziennie)7.
Czym pielęgnować i myć atopową skórę twarzy?
Leczenie AZS często obejmuje terapię farmakologiczną. W przypadku zmian na twarzy trzeba być jednak bardzo ostrożnym, ponieważ skóra w tym miejscu jest cieńsza i bardziej delikatna. Nie powinno się smarować jej bardzo silnymi sterydami, a jedynie maściami sterydowymi o umiarkowanym działaniu – wolno je stosować przez krótki okres, maksymalnie 2 tygodnie. Zasada ta dotyczy całej twarzy, ale szczególnie okolic oczu, które są najbardziej narażone na trwałe uszkodzenie skóry8.
W tej sytuacji najlepszym sposobem leczenia i profilaktyki atopowego zapalenia skóry twarzy są wspomniane emolienty. Które z nich pomogą zredukować objawy na twarzy? Przede wszystkim takie, które zastępują naturalne funkcje ochronne skóry, nawilżają i natłuszczają, co gwarantuje ciału odpowiednie warunki do regeneracji. Dobrze, aby produkt taki jednocześnie wzmacniał płaszcz hydrolipidowy, właściwości barierowe naskórka i jego funkcje ochronne przed czynnikami zewnętrznymi, zapobiegał stanom zapalnym, swędzeniu, pieczeniu i zaczerwienieniu.
Warto dodać, że w przypadku AZS niezwykle ważna jest kwestia mycia twarzy i ciała. Zarówno mydło, jak i popularne żele, zwłaszcza o działaniu złuszczającym, mogą szkodzić skórze atopowej. Dlatego pierwsza zasada, to sięgnięcie po specjalistyczne produkty. Podczas mycia skóry warto pamiętać o właściwej temperaturze wody, która nie powinna być ani zbyt zimna, ani za gorąca, gdyż to także może podrażniać skórę. Proces mycia twarzy najlepiej ograniczyć do kilku minut, potem należy delikatnie osuszyć ją miękkim ręcznikiem i jak najszybciej nawilżyć skórę emolientem.
Bibliografia:
- Overview of Atopic Dermatitis, National Institute of Arthritis and Musculoskeletal and Skin Diseases, https://www.niams.nih.gov/health-topics/atopic-dermatitis,
- Atopic dermatitis, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6157251/, Sandeep Kapur, Wade Watson, Stuart Carr
- Woldan-Tambor A., Zawilska J.B. Atopowe zapalenie skóry (AZS) – problem XXI wieku. Farm Pol, 2009, 65(11): 804-811.
- National Eczema Society, Facial eczema, https://eczema.org/information-and-advice/types-of-eczema/facial-eczema/#atopic-eczema,
- Świerczyńska-Krępa M. Atopowe zapalenie skóry (AZS) u dorosłych: przyczyny, objawy i leczenie. https://www.mp.pl/pacjent/alergie/chorobyalergiczne/choroby/59313,atopowe-zapalenie-skory Data dostępu: 28.08.2022.
- https://www.niams.nih.gov/health-topics/atopic-dermatitis
- Welz-Kubiak K., Reich A. Znaczenie emolientów w codziennej pielęgnacji skóry. Forum Dermatologicum 2016, tom 2, nr 1, 20–23.
- Facial eczema https://eczema.org/information-and-advice/types-of-eczema/facial-eczema/#atopic-eczema
polecane produkty
