Ząbkowanie – fakty i mity

Zęby mleczne zaczynają się rozwijać już w 4. tygodniu życia płodowego. Ząbki rozwijają się powoli, dojrzewają i ruszają w drogę do miejsca docelowego. Ząbkowanie nie dość, że jest procesem długotrwałym, to jeszcze przebiega z przerwami. Średni czas wychodzenia zęba od momentu, gdy jest wyczuwalny przez dziąsło, do całkowitego wyrznięcia korony, wynosi średnio 2 miesiące (od 1 do 5 miesięcy).

Rodzice zaczynają wypatrywać ząbków w 3-4. miesiącu życia, gdy dziecko zaczyna się obficie ślinić. Intensywne wypływanie śliny w tym wieku występuje u wszystkich dzieci i wynika ze zwiększonej produkcji ślinianek oraz braku umiejętności jej połykania. Pierwszy ząbek pojawia się na ogół w wieku około sześciu miesięcy. Zwykle ząbkowanie zaczyna się od dolnych jedynek, czyli siekaczy przednich. Później można się doszukać kolejnych siekaczy na górze i dole, pierwszych zębów trzonowych i kłów. Jako ostatnie zęby mleczne pojawiają się drugie trzonowce. U wcześniaków ząbkowanie rozpoczyna się później. Podobnie w rodzinach, gdzie typowo na ząbki czeka się dłużej.

Obficie śliniącemu się dziecku warto podkładać pod brodę miękki śliniaczek i delikatnie osuszać skórę wokół ust i na brodzie. Należy posmarować brodę kremem ochronnym, aby skóra nie uległa zaczerwienieniu, podrażnieniu i pieczeniu.

Prawdą jest, że dopóki ząbek się nie wyrżnie, maluch:

jest marudny i płaczliwy,
nie chce jeść,
często budzi się w nocy.

Wymienione ogólne objawy ząbkowania występują też w wielu innych zdrowotnych przypadłościach. W efekcie rodzice tygodniami, a nawet miesiącami, wypatrują ząbka i z miernym skutkiem stosują na dziąsła przeróżne żele.

Często możemy zaobserwować, jak maluch wkłada do ust paluszki, a także wszystko, co ma pod ręką. Jednak wpychanie rączek do buzi, podobnie jak ślinienie, nie jest jednoznaczne z wyrzynaniem ząbków. Po prostu niektóre dzieci szczególnie to lubią. Należy zwracać uwagę, aby dziecko nie wkładało do buzi ostrych lub brudnych rzeczy – mogą one spowodować uszkodzenie błony śluzowej i zakażenie, co dodatkowo nasili dyskomfort ząbkowania.

W czasie ząbkowania dziąsła mogą być podrażnione. Powszechnie wymienianym objawem ząbkowania jest zaczerwienienie i rozpulchnienie dziąseł. Niestety, ten objaw może także wskazywać na początkowe objawy zapalenia dziąseł i/lub jamy ustnej. Owszem, przy ząbkowaniu można u maleństwa zaobserwować obrzęk i zaczerwienie, ale zwykle wokół jednego „ciężko” wychodzącego ząbka. Szczęśliwie ten problem pojawia się rzadko, podobnie jak krwiak lub torbiel. Bardzo rzadko występuje ropny stan zapalny.

Z pediatrycznego punktu widzenia najgroźniejszy jest mit o gorączce u ząbkującego dziecka. Z powodu ząbkowania temperatura może wzrosnąć jedynie do 38°C. Wyższa powiązana jest z innym stanem zapalnym. Niemowlę ząbkujące jest osłabione i tym samym bardziej podatne na wszelkie choroby zakaźne, czyli łatwiej zaraża się od innych domowników. Nie jest prawdą, że ząbkowanie jest przyczyną bólu ucha, wysypki czy biegunki. Objawy te są sygnałem choroby, zazwyczaj zakażenia. Gdy dziecko jest słabsze, staje się bardziej podatne na inne choroby. Często nasila się suchość skóry, a w dalszej konsekwencji jej podrażnienie, stan zapalny i dodatkowe zakażenie zarazkami.

Na ból przy ząbkowaniu może pomóc masowanie dziąseł nałożoną na palec specjalną silikonową nakładką. Przecieranie nią dziąseł i języka pozwala usunąć osad i resztki pokarmu, a poza tym przyzwyczaja dziecko do późniejszych zabiegów higienicznych. Jeśli maleństwo nie ząbkuje, to też mu będzie przyjemnie, gdy tym sposobem będziemy oczyszczać jego buzię po posiłku. Powszechne, acz różnie skuteczne, jest smarowanie ząbkujących dziąseł preparatami miejscowo znieczulającymi w postaci żelu lub maści. Wszystkie czynności należy wykonywać ostrożnie, ponieważ błona śluzowa niemowlęcia jest wrażliwa na urazy. Szczególnie ostrożnie należy przecierać dziąsła, gdy stosuje się sterylną, wilgotną gazę nawiniętą na palec.

Ból przy ząbkowaniu może zmniejszyć podgryzanie zimnego, wypełnionego wodą gryzaka. Gryzak należy schładzać w lodówce, a nie w zamrażarce. Ostatecznie, gdy duża bolesność uniemożliwia spanie, można sporadycznie podać, ale nie częściej niż co 4 godziny, paracetamol w dawce od 10 do 15 mg na każdy kilogram ciężaru ciała dziecka (np. 15 x 10 kg = 150 mg paracetamolu).

Do pediatry należy się zgłosić w przypadku podejrzenia zapalenia jamy ustnej, na które mogą wskazywać afty, pleśniawki czy też malinowe, obrzęknięte i bolesne dziąsła. Wizyta u stomatologa dziecięcego wskazana jest w razie pojawienia się znacznego zaczerwienienia lub zasinienia błony śluzowej (krwiaka) w miejscu wyrzynania się zęba.

Zdarza się, że dziecko rodzi się z ząbkiem albo ząb wyrasta mu już w pierwszym miesiącu życia. Zwykle oznacza to więcej kłopotu niż radości. Gdy ząb jest nadmiernie rozchwiany – musi być usunięty, żeby nie wpadł do oskrzeli. Niestety, większość zębów przedwczesnych to zęby mleczne, które wyrosły w jamie ustnej w niewłaściwym terminie; zdecydowanie rzadziej są to zęby przedmleczne (nadliczbowe). W związku z tym w miejscu usuniętego zęba nie wyrasta następny ząb mleczny. Z takimi dziećmi trzeba udać się do ortodonty około 3. roku życia.

Brak zębów po ukończeniu pierwszego roku wskazuje na opóźnione ząbkowanie i wymaga konsultacji stomatologicznej. Niepokojącymi objawami są także ponad półroczne przerwy między wyrzynaniem się zębów jednoimiennych, tzn. siekaczy, kłów czy trzonowców. Obawy rodziców pojawiają się, gdy dostrzegają nietypową kolejność wyrzynania się zębów. Zdania na ten temat są podzielone. Nie zawsze ząbki wychodzą w typowej kolejności. Zdarza się, że zaburzenia wynikają z nieprawidłowości powiązanej z zębami lub choroby ogólnoustrojowej dziecka. Dla pewności i wyjaśnienia wątpliwości warto odwiedzić stomatologa leczącego dzieci. Tym bardziej, że dentyści zalecają u wszystkich dzieci pierwszą wizytę w gabinecie stomatologicznym w czasie wyrzynania się zębów mlecznych, nie później niż w 2. roku życia.

polecane produkty

Emulsja do kąpieli

Hydro-Micelarnyszampon kojący

Balsam nawilżająco-natłuszczającydo ciała

Inne porady

Recepta na skórę atopową — Kompleksowa opieka nad pacjentem z AZS