Alergeny, substancje drażniące, niewłaściwe preparaty do ciała, a nawet zły stan emocjonalny – wszystko to czynniki, które sprzyjają powstawaniu zmian skórnych zwanych powszechnie egzemą. Ten przewlekły stan zapalny skóry wymaga stosowania środków ochronnych każdego dnia, inaczej może dojść do zaostrzenia objawów i rozwoju infekcji. Jakich preparatów używać, aby wspomóc skórę i złagodzić uporczywe dolegliwości? Poznaj kilka wskazówek.
Co to jest egzema i czy oznacza to samo, co atopowe zapalenie skóry?
Określenie „egzema” dotyczy grupy chorób dermatologicznych, w których przebiegu dochodzi do zaognienia skóry oraz powstania na niej zmian, takich jak grudki i pęcherzyki. Ponadto schorzenie to objawia się wybitną suchością, swędzeniem i złuszczaniem się naskórka. Egzema na twarzy, dłoniach, zgięciach stawowych czy innych częściach ciała najczęściej ma postać atopowego zapalenia skóry (AZS), jednak może być także związana z toksycznym lub alergicznym wypryskiem kontaktowym („egzema kontaktowa”), wypryskiem pieniążkowatym (zmiany skórne mają wówczas postać licznych ognisk o okrągłym kształcie), wypryskiem potnicowym, łojotokowym lub podudzi.(1) Niemniej, ze względu na częste występowanie AZS jako formy egzemy, możemy się także spotkać
z zamiennym używaniem tych dwóch nazw. Bardzo ważne, aby wiedzieć, że egzema nie jest chorobą zakaźną. Przyczyną jej wystąpienia jest skłonność genetyczna oraz działanie czynników wyzwalających objawy, którymi mogą być na przykład kontakt
z alergenami i substancjami drażniącymi albo stres.(1,2)
Egzema – objawy i miejsca występowania zmian
Obraz kliniczny egzemy różni się, ze względu na przyczynę wywołującą objawy, ich nasilenie oraz wiek osoby chorej. Cechami wspólnymi są:
- nadmierna suchość i szorstkość skóry,
- swędzenie, które może być bardzo silne, zwłaszcza w nocy, przez co powoduje problemy ze snem,
- ogniska rumieniowe na skórze, zwykle o czerwonym, czasami brązowo-szarym zabarwieniu,
- niewielkie grudki, z których może wyciekać płyn, szczególnie po ich zadrapaniu,
- gdy stan zapalny jest przewlekły, skóra staje się pogrubiała, ma tendencję do łuszczenia się i liszajowacenia,
- duża podatność na podrażnienia,
- osłabienie i obrzęk skóry, wynikające z drapania i pocierania.(2,3)
W przypadku dzieci borykających się z AZS zmiany przeważnie zlokalizowane są na twarzy (policz-kach, czole), owłosionej skórze głowy, ale też dalszych częściach kończyn. Częsta jest także egzema na dłoniach, stopach, kostkach, nadgarstkach, karku, górnej części klatki piersiowej, na powie-kach, wewnętrznych powierzchniach zgięciowych kolan i łokci.(2)
Atopowe zapalenie skóry w większości przypadków po raz pierwszy występuje u małych dzieci, do ukończenia 5. roku życia, choć przeważnie do pierwszych urodzin.(2) Jednak egzema w różnych postaciach może wystąpić właściwie w każdym wieku, dlatego wszelkie niepokojące objawy należy zgłosić lekarzowi i w przypadku potwierdzenia podejrzeń (na podstawie obrazu klinicznego
i pomocniczych testów skórnych), jak najszybciej wyeliminować czynniki zaostrzające stan skóry oraz rozpocząć leczenie. Choć
w przebiegu egzemy cenne funkcje ochronne skóry są zaburzone, można je odbudować, a także złagodzić stan zapalny, świąd i inne uciążliwe objawy towarzyszące temu schorzeniu.
Egzema – jak leczyć?
Obecnie istnieje wiele nowoczesnych rozwiązań, które pomagają zredukować objawy egzemy. Stała opieka dermatologa, stosowanie leków według wskazań oraz odpowiednia troska o skórę pomagają osiągnąć bardzo pozytywne rezultaty. Priorytetem każdej terapii jest złagodzenie świądu, który ma bardzo uciążliwe konsekwencje: prowadzi do zaburzeń snu, utrudnia koncentrację, powoduje nerwowość, frustrację, a także skłania do pocierania i rozdrapywania zmian skórnych, co grozi infekcjami. Osoby chore na egzemę powinny powstrzymać się przed drapaniem, jednak to bardzo trudne, zwłaszcza w przypadku dzieci. Dlatego lekarze zalecają środki działające przeciwświądowo. W tym celu zastosowanie mają głównie leki antyhistaminowe.(3,4)
Oprócz tego terapia może wymagać sięgania po preparaty sterydowe w formie kremów, maści lub płynów, które zwalczają stan zapalny, jednak należy ściśle stosować się do określonych dawek, gdyż ich przekroczenie może mieć skutki uboczne. Przeważnie na początku leczenia, gdy zmiany są bardzo nasilone, dermatolog przepisuje silnie działające leki, natomiast z biegiem czasu, gdy stan skóry się poprawia, słabsze. Dużą pomocą są także inne składniki, dodane do glikokortykosteroidów: mocznik, kwas salicylowy albo mentol, które skutecznie pomagają redukować objawy.(3) Tylko w ciężkich przypadkach konieczna jest ogólna terapia sterydowa, czyli stosowanie GKS doustnie. Jeżeli w grę wchodzi infekcja bakteryjna, do jej zwalczenia mogą być potrzebne antybiotyki.(4)
Obecnie w leczeniu egzemy wykorzystywane są także inne rodzaje leków, w tym miejscowe inhibitory kalcyneuryny, taniny, fototerapia, alergenowa immunoterapia swoista.(5) Istotne jest maksymalne odcięcie się od ewentualnych alergenów lub substancji drażniących, z którymi styczność ma negatywny wpływ na skórę.
Podstawą terapii jest jednak zawsze sięganie po specjalistyczne preparaty emolientowe, które są dostępne w aptekach bez recepty
i pozwalają przywrócić te funkcje skóry, które zostały zaburzone przez chorobę.
Jak działają emolienty i dlaczego są podstawą codziennej troski o skórę z egzemą?
Skóra jest największym organem naszego ciała i zarazem powłoką ochronną organizmu. Aby mogła prawidłowo spełniać swoje funkcje i zapobiegać wnikaniu do wewnątrz drobnoustrojów, alergenów i innych szkodliwych czynników, jej komórki muszą być prawidłowo zbudowane, a powierzchnia pokryta tzw. płaszczem hydrolipidowym. U chorych na atopowe zapalenie skóry połączenia pomiędzy budującymi ją komórkami są rozluźnione, a ponadto brakuje ochronnej warstwy. Z tych powodów skóra jest mniej odporna na działanie szkodliwych czynników, błyskawicznie traci wilgoć, łatwo ulega podrażnieniom, złuszcza się, pęka i jest podatna na infekcje. Czasami wystarczy niesprzyjająca aura (mróz, wiatr), aby objawy się pogorszyły. Dlatego podstawowym działa-niem profilaktycznym wobec tych nieprzyjemnych konsekwencji egzemy jest odbudowanie jej cennej bariery, zapobieganie odwodnieniu i tym samym uczynienie jej odpornej na szkodliwe substancje i czynniki drażniące. Na tym dokładnie polega zadanie emolientów, czyli preparatów natłuszczających skórę i tworzących na jej powierzchni warstwę okluzyjną, stanowiącą rodzaj tarczy ochronnej. Bazą emolientów są naturalne oleje i inne składniki o udowodnionym działaniu nawilżającym, zapobiegającym utracie wilgoci czy uzupełniającym niedobory lipidów, jak ceramidy lub hialuronian sodu. Osoby chorujące na AZS powinny używać emolientów codziennie 3-4 razy w ciągu dnia.(5) W ten sposób można nie tylko złagodzić uciążliwe objawy, przede wszystkim swędzenie skóry, ale też zapobiec kolejnym zaostrzeniom wyprysku.
By dbanie o skórę było przyjemnością – jak używać emolientów?
Wizyty u lekarza, testy w kierunku uczuleń, unikanie alergenów i drażniących substancji, kilkukrotna aplikacja preparatów emolientowych w ciągu dnia – życie z egzemą oznacza konieczność pod-porządkowania się chorobie. Jednak czy to musi oznaczać stres i zniechęcenie do żmudnych zabiegów? Niekoniecznie, bo troska o skórę może być przyjemna, zwłaszcza jeżeli odpowiednio dobierzesz preparaty.
Pomocą w walce z objawami egzemy atopowej są niewątpliwie kojące kąpiele emoliencyjne, na przykład z dodatkiem Preparatu 3w1 Intensywnie Natłuszczającego do ciała Emotopic. Taka kąpiel nie wymaga już używania żadnych środków myjących, gdyż usuwa ze skóry zabrudzenia i pot. Dzięki wysokiej koncentracji lipidów i naturalnych emolientów przynosi ulgę suchej, napiętej
i swędzącej skórze. Kąpiel z dodatkiem emulsji jest bardzo odprężająca, a po jej zakończeniu na skórze pozostaje ochronny film. Jest też bardziej gładka, miękka i odporna na szkodliwe czynniki. Ważne, aby po przygotowanej w ten sposób kąpieli nie trzeć ciała ostrym ręcznikiem, a delikatnie, kawałek po kawałku je osuszać.
Preparat 3w1 Emotopic ma tę zaletą, że można go stosować nie tylko jako emulsję do kąpieli. Nadaje się też do mycia ciała pod prysznicem oraz jako preparat do natłuszczania skóry po umyciu. Przebadana pod kątem biozgodności i dobrze tolerowana przez skórę z problemami przesuszenia i nadwrażliwości formuła sprawia, że używanie preparatu czyni z konieczności przyjemny rytuał
i przynosi skórze ulgę na długi czas. Produkt jest rekomendowany w przypadku różnych postaci egzemy: atopowej, kontaktowej, alergicznej, a także łuszczycy. Kąpiele emoliencyjne z jego wykorzystaniem można przygotowywać nawet dla dzieci od 1. roku życia, natomiast jako preparat do mycia pod prysznicem lub smarowania ciała sprawdzi się od 6. miesiąca życia.
Egzema – kilka dodatkowych wskazówek na co dzień
Chociaż egzema czasami mocno daje się we znaki, można z nią żyć, jeśli tylko terapia będzie kompleksowa. Używanie emolientów jest tak samo ważne, jak sięganie po leki, tak więc lepiej tego aspektu nie zaniedbywać. Wiele osób odczuwa lęk przed sterydami (istnieje nawet określenie „fobia sterydowa”) tymczasem preparaty emolientowe, przy systematycznym stosowaniu 3-4 razy dziennie, ograniczają konieczność sięgania po sterydy.(5)
Na pewno rozsądnie jest zaopatrzyć się w bogaty krem, który łagodzi uporczywe dolegliwości: świąd, pieczenie, szorstkość
i łuszczenie się skóry, zmniejszając widocznych istniejących zmian oraz wydłuża okresy remisji, taki jak Łagodzący krem na egzemę Emotopic do twarzy i ciała. Możesz aplikować go także uzupełniająco w trakcie terapii farmakologicznej skóry zmienionej chorobowo z towarzyszącym pieczeniem lub świądem oraz profilaktycznie, w celu zapobiegania częstym nawrotom choroby. Wyrób ten odbudowuje i wzmacnia uszkodzoną barierę naskórkową, zapobiegając tym samym przenikaniu czynników zewnętrznych, w tym substancji drażniących, alergenów i drobnoustrojów chorobotwórczych. Ceramidy zawarte w formule, wspomagają uzupełnianie niedoborów lipidów oraz zapewniają odpowiednie warunki do procesu regeneracji naskórka.
Ważną dla osób z egzemą kwestią jest także mycie ciała. Najlepiej używać do tego celu preparatów emolientowych, za to stronić od mydła, które działa zbyt silnie i może pogarszać stan skóry. Woda nie powinna być ani zbyt zimna, ani gorąca. Specjaliści zalecają także, aby nie przesadzać z długością wylegiwania się w wannie. Kilkuminutowa kąpiel spełni swoją funkcję bez ryzyka wysuszenia skóry.
Nawykiem, który może pogorszyć objawy egzemy, jest także palenie papierosów. Powinni to wiedzieć także rodzice dzieci chorych na AZS, gdyż przebywanie w zadymionych pomieszczeniach na pewno nie służy maluszkom, co zresztą nie dotyczy wyłącznie skóry. Idealnie byłoby więc rozstać się z nałogiem, jeśli to zaś jest zbyt trudne, postarać się odizolować dziecko od dymu.
Wreszcie istotna jest dbałość o zdrowie psychiczne. Silny świąd i wyraźnie widoczne zmiany skórne są powodem stresu, który dodatkowo nasila objawy. Grupa wsparcia, znalezienie hobby, aktywność fizyczna, medytacja to przykłady sposobów, które pomagają się zrelaksować i na chwilę zapomnieć o problemach związanych z chorobą.
1. Dubiel D. Atopowe zapalenie skóry a egzema – czy są tym samym? https://www.nowafarmacja.pl/blog/atopowe-zapalenie-skory-a-egzema-czy-sa-tym-samym Data dostępu: 14.10.2019.
2. Atopic dermatitis (eczema). https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/atopic-dermatitis-eczema/symptoms-causes/syc-20353273 Data dostępu: 14.10.2019.
3. Atopowe zapalenie skóry. https://www.mp.pl/pacjent/alergie/chorobyalergiczne/choroby/59313,atopowe-zapalenie-skory Data dostępu: 14.10.2019.
4. Skin Conditions and Eczema. https://www.webmd.com/skin-problems-and-treatments/guide/atopic-dermatitis-eczema#1 Data dostępu: 14.10.2019.
5. Nowicki R. i wsp. Atopowe zapalenie skóry – aktualne wytyczne terapeutyczne. Stanowisko ekspertów Sekcji Dermatologicznej Polskiego Towarzystwa Alergologicznego i Sekcji Alergologicznej Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego. Alergologia Polska – Polish Journal of Allergology, 2016(3):18-28.