Pieluszkowe zapalenie skóry (PZS) należy do najczęściej występujących chorób wieku niemowlęcego i wczesnodziecięcego. Choć najczęściej dotyczy dzieci w wieku 7-12 miesięcy, objawy mogą pojawić się nawet po 1. miesiącu życia i występować przez cały okres użytkowania pieluszek 1. Jak objawia się pieluszkowe zapalenie skóry, jakie są jego przyczyny i czy istnieją sposoby na skuteczne łagodzenie dolegliwości? Mamy dla Ciebie informacje, które warto znać.
Po czym rozpoznać pieluszkowe zapalenie skóry?
Objawy pieluszkowego zapalenia skóry mają przede wszystkim charakterystyczną lokalizację i występują w miejscu przylegania pieluszki (obszar pośladków, krocza, narządów płciowych, wzgórka łonowego, ud). Najbardziej charakterystyczny jest rumień (zaczerwienienie) oraz towarzyszący mu zapach amoniaku. Może wystąpić również łuszczenie się naskórka 1,2. Przeważnie choroba ma łagodny przebieg, jeśli jednak objawy się rozwiną, wówczas mają postać obrzęku zaczerwienionych miejsc, nadżerek, grudek wysiękowych, pęcherzyków. Występowanie krostek i grudek może świadczyć o dodatkowym zakażeniu drożdżakami. Nadżerki pokryte miodowożółtym strupem oraz pęcherzyki mogą być natomiast związane z nadkażeniem bakteryjnym. Zmianom tym towarzyszy świąd, co znacznie obniża ogólny komfort dziecka 2,3.
Jakie są przyczyny pieluszkowego zapalenia skóry?
Głównym powodem rozwoju objawów jest długotrwały kontakt skóry z wilgocią i drażniącymi czynnikami, przede wszystkim moczem i kałem. Prowadzi to do maceracji naskórka i zaburzenia ochronnej funkcji skóry, przez którą mogą swobodnie przenikać drobnoustroje i substancje drażniące. Ponadto zawarty w moczu amoniak, w kontakcie z jednorazową pieluszką, powoduje brak możliwości swobodnego oddychania przez skórę. Bakterie kałowe zwiększają natomiast prawdopodobieństwo wystąpienia wysypki. Z powyższych przyczyn na PZS bardziej narażone są między innymi dzieci urodzone przedwcześnie, u których naturalne właściwości ochronne skóry nie zostały jeszcze w pełni wykształcone 3. Oprócz tego, czynnikami predysponującymi do choroby są:
- uszkodzenia mechaniczne, spowodowane pocieraniem skóry przez pieluszkę,
- niedostateczna higiena okolicy pieluszkowej, co wydłuża kontakt z wilgocią i szkodliwymi drobnoustrojami,
- dieta (ma wpływ na skład kału), w tym wprowadzenie jedzenia stałego,
- zbyt rzadka zmiana pieluszki,
- obecność w kale drożdżaków,
- antybiotykoterapia, zwłaszcza długotrwała,
- biegunki,
- zwiększona częstotliwość oddawania moczu,
- uczulenie na alergeny obecne w pieluszce lub środkach pielęgnacyjnych, a także detergentach stosowanych do prania bielizny i ubranek 2,4.
Warto tutaj zaznaczyć, że choć o PZS najczęściej mówi się w kontekście dzieci, na chorobę narażone są osoby w każdym wieku, które z różnych powodów muszą używać pieluch. Dotyczą ich te same zasady postępowania terapeutycznego i profilaktycznego.
Jak leczyć i łagodzić pieluszkowe zapalenie skóry?
Okolica pieluszkowa powinna być przede wszystkim utrzymywania z czystości i higienie, ważne jest również zmienianie pieluszek po oddaniu przez dziecko moczu lub stolca. Istotne, aby wybierać pieluszki o wysokim stopniu chłonności, oddychające, wykonane z delikatnych materiałów. Pieluszki nie powinny być też zakładane zbyt ciasno, szczególnie na noc, żeby uniknąć intensywnego ocierania się wilgotnych części o skórę. Podczas czynności higienicznych ważne jest zachowanie delikatności, unikanie tarcia i drażnienia skóry. Okolice pieluszkowe należy myć wodą i łagodnym preparatem. Jeżeli sięgasz po nawilżone chusteczki do higieny intymnej dla dzieci, postaraj się wybrać te bez dodatku substancji zapachowych i alkoholu. Po ich użyciu obserwuj skórę, czy nie zdradza objawów podrażnienia 4,5.
Maluszek powinien też jak najczęściej przebywać bez pieluszki, co umożliwi wentylację pupy i okolic intymnych oraz szybszą regenerację skóry 2.
Wszystkie te wskazówki są ważne nie tylko w przypadku występowania PZS, ale także profilaktycznie. Ze względu na duży dyskomfort dla dziecka i ryzyko powikłań, należy podjąć wszelkie możliwe środki zapobiegające chorobie.
Pomocniczo warto sięgnąć również po krem na pieluszkowe zapalenie skóry, tworzący skuteczną barierę wobec czynników, które mogą pogarszać stan zmienionych chorobowo obszarów, a także działający regenerująco i łagodząco.
Czy PZS wymaga kontaktu z lekarzem?
Jeśli objawy choroby są zaawansowane, występują grudki, krosty, pęcherze, strupy, wówczas jak najszybciej potrzebna jest interwencja lekarska. Łagodniejsze symptomy, które mimo wszystko Cię niepokoją lub utrzymują się 2-3 dni, również możesz skonsultować, żeby zapobiec ich dalszemu rozwojowi 4.
Leczenie PZS zależy w dużym stopniu od przyczyny. Jeśli podrażnienie wywołało ostrą reakcję zapalną lub jeśli powodem okazała się alergia, wówczas lekarz może zdecydować o przepisaniu sterydów, które zawsze należy stosować z najwyższą ostrożnością i według jego wskazań. W niektórych przypadkach alternatywnie mogą być stosowane bezpieczniejsze inhibitory kalcyneuryny. Gdy w grę wchodzi zakażenie, wówczas z pomocą przychodzą leki przeciwdrożdżakowe lub przeciwbakteryjne. W ciężkich przypadkach konieczne jest leczenie ogólne. Pediatra może również zaordynować specjalną dietę i zapobieganie biegunkom 2.
Im szybciej wdrożone będzie odpowiednie postępowanie, tym szybciej dziecko ma szansę wrócić do zdrowia. Nawet po ustąpieniu symptomów pamiętaj o profilaktyce, żeby zapobiec przykrym objawom w przyszłości.
Bibliografia:
- Wilmont A., Doboszyńska A. Pieluszkowe zapalenie skóry u dzieci. Pediatr Med Rodz 2012, 8 (3), p. 272-274.
- Świerczyńska-Krępa M. Atopowe zapalenie skóry (AZS) u dorosłych: przyczyny, objawy i leczenie https://www.mp.pl/pacjent/alergie/chorobyalergiczne/choroby/59313,atopowe-zapalenie-skory Data dostępu: 24.10.2024.
- Kaszuba A., Placek W., Czerwionka-Szaflarska M. i wsp. Wieloośrodkowe badanie porównawcze właściwości pielęgnacyjnych i tolerancji preparatów Alantan, Bepanthen, Linomag i Sudocrem® u dzieci z pieluszkowym zapaleniem skóry. Post Dermatol Alergol 2009; XXVI, 1: 1–7.
- Diaper Rash (Diaper Dermatitis) https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/11037-diaper-rash-diaper-dermatitis Data dostępu: 24.10.2024.
- Diaper Dermatitis (Diaper Rash) https://emedicine.medscape.com/article/911985-overview?form=fpf Data dostępu: 24.10.2024.
