Uporczywe swędzenie skóry przy AZS

uporczywe swędzenie skory przy AZS jak sobie z nim radzić

Posiadanie skóry atopowej wiąże się ze zmianami chorobowymi, które czasami trudno jest opanować. Suchość, uczucie napięcia, łuszczenie się, pękanie, wszystko to może być dla chorego uciążliwe i utrudniać zwykłe funkcjonowanie. Jednak objawem, który zwykle najbardziej dokucza jest swędzenie skóry. Czy istnieją skuteczne sposoby, aby je złagodzić? Tak, wprawdzie terapia wymaga dużej dyscypliny, jednak daje zadowalające efekty i zmniejsza ryzyko przykrych nawrotów.

Dlaczego tak ważna jest kwestia łagodzenia świądu przy AZS?

Sucha, podrażniona i pękająca skóra u osób chorych na AZS swędzi bardzo intensywnie, co często jest wymieniane jako najtrudniejszy do zniesienia objaw choroby. Co gorsza, świąd często nasila się w godzinach wieczornych lub nocnych, zaburzając w ten sposób cenny wypoczynek. Dla małych dzieci, u których najczęściej diagnozowane jest AZS, to dodatkowy czynnik utrudniający zasypianie i regulację zegara biologicznego. Maluszki mocno płaczą, wiercą się, są niespokojne. Ze względu na zmęczenie, złe samopoczucie może utrzymywać się w ciągu dnia.

Jednak nie tylko dla niemowląt swędzenie skóry to poważny problem. Dla większych dzieci, a nawet osób dorosłych, ciągłe swędzenie skóry również jest bardzo uciążliwe oraz utrudnia zabawę i skupienie się na rutynowych czynnościach. Ciągłe niedosypianie oznacza natomiast słabszą koncentrację w ciągu dnia, rozdrażnienie, wyczerpanie i zwyczajną frustrację.

Dlaczego swędzenie może prowadzić do rozwoju zakażeń?

Oprócz tego, że swędząca, atopowa skóra może zaburzać dobre samopoczucie psychiczne, w niektórych przypadkach prowadzi także do powikłań i wydłużenia okresów zaostrzeń. Naturalnym odruchem w takiej sytuacji jest bowiem pocieranie i drapanie zmian. Tymczasem na dłoniach i paznokciach, a także przedmiotach, z którymi mamy styczność, bytuje mnóstwo zarazków. Jeżeli skóra jest zdarta, ranki stanowią otwarte wrota dla bakterii, wirusów i grzybów powodujących infekcje. Dlatego zakażenia należą do najczęściej wymienianych powikłań związanych z atopowym zapaleniem skóry. Po czym rozpoznać, że doszło do infekcji? W takiej sytuacji swędzenie jest jeszcze bardziej intensywne niż zazwyczaj, chory odczuwa także pieczenie skóry, która staje się mocno zaogniona, a z ranki wycieka płyn lub ropa (ma charakterystyczne, jasne lub żółtawe zabarwienie). Gdy infekcja jest zaawansowana, typowe są także objawy grypopodobne, głównie gorączka i dreszcze. Trzeba pamiętać, że objawy zakażenia zawsze wymagają wizyty u lekarza. Jeśli ma ono łagodny przebieg, wówczas w opanowaniu sytuacji pomagają leki miejscowe, jeśli jednak objawy są intensywne, lekarz może zadecydować o leczeniu ogólnym.(1)

Co na swędzenie skóry wynikające z AZS?

Istnieje szereg metod terapeutycznych, które pomagają uporać się ze swędzeniem skóry. Istotne jest pozostawanie pod stałą opieką lekarza dermatologa, który musi nadzorować zwłaszcza leczenie farmakologiczne, ale także ewentualnie skierować pacjenta na innego rodzaju terapię, na przykład fototerapię, wykorzystującą promienie UV lub psychoterapię, gdyż obecnie nie ma wątpliwości, że czynniki psychogenne mają wpływ na przebieg schorzenia.(2,3)

Wbrew pozorom to nie leki stanowią filar postępowania przy AZS. Najważniejsze jest bowiem zabezpieczenie skóry przed utratą cennej wilgoci i odbudowa jej właściwości barierowych. Tylko wówczas będzie mogła bronić się przed alergenami i czynnikami drażniącymi, które nasilają świąd i inne objawy.

Emolienty na AZS: po jakie sięgać i kiedy aplikować je na skórę?

Emolienty, czyli preparaty o działaniu nawilżającym i natłuszczającym, pozostawiają na skórze cieniutką warstwę okluzyjną, ograniczającą odparowywanie wody z naskórka. Emolienty znalazły zastosowanie w terapii wielu chorób skórnych, z AZS na czele. Nie należy ich mylić ze zwykłymi balsamami nawilżającymi, często w statusie wyrobu medycznego, zastępującymi niektóre fizjologiczne funkcje skóry. Dlaczego zatrzymywanie wilgoci w skórze jest takie ważne w kontekście świądu? Ponieważ im bardziej sucha jest skóra, tym zwykle swędzenie doskwiera mocniej. Na dodatek dotyczy ono nie tylko obszarów z widocznymi objawami choroby (choć w tych miejscach swędzi najintensywniej), ale nawet całego ciała, które domaga się ukojenia. Z tej przyczyny średnio 3 lub 4-krotnie w ciągu dnia należy aplikować emolienty.(2) Dostępne są w różnych postaciach: głównie kremów lub balsamów. W trakcie mycia dobrze jest używać emolientowego żelu pod prysznic lub emulsji do kąpieli, która jednocześnie myje skórę i wspiera odbudowę bariery naskórkowej. Jeśli zaś objawy dotyczą głowy, wówczas dobrze jest sięgnąć po specjalistyczny szampon.

Emolienty mają działanie łagodzące i przeciwświądowe, a codzienne zabiegi z ich wykorzystaniem są także przyjemnym i relaksującym rytuałem, który pomaga ukoić towarzyszący chorobie niepokój, rozdrażnienie i stres.

Preparatem, który idealnie sprawdzi się zarówno w fazie zaostrzeń AZS, jak i profilaktycznie, w okresach remisji jest Krem emolientowy kojąco-zmiękczający do ciała Emotopic. Preparat łagodzi zaczerwienienie, świąd i objawy skórnych reakcji alergicznych. Receptura kremu jest także zaleca-na w trakcie farmakoterapii, jak i między cyklami sterydowymi. Skuteczność jego działania opiera się natomiast na:

bogatej konsystencji, która zapewnia optymalny poziom nawilżenia na etapach zaostrzeń choro-by,
wysoko skoncentrowanej formule, opartej na naturalnych olejach: konopnym, canola, awokado, które natłuszczają i odżywiają skórę, dostarczając jej niezbędnych lipidów, w tym nienasyconych kwasów tłuszczowych,
przebadaniu pod kątem biozgodności, która zapewnia wysoki stopień tolerancji.

Używanie kremu raz lub dwa razy dziennie przyjemnie zmiękcza skórę, wygładza ją, łagodzi po-drażnienia i swędzenia, a także zmniejsza ryzyko nawrotu objawów.

Co na swędzenie skóry wynikające z AZS?

Atopowe zapalenie skóry u dziecka – czym smarować zmiany? To pytanie zadaje sobie wielu zatroskanych rodziców maluszków borykających się z atopową skórą. Na szczęście preparaty Emotopic są bezpieczne nawet dla dzieci od 1. dnia życia. To właśnie w okresie niemowlęcym diagnozowanych jest większość przypadków AZS, dlatego dobry emolient nie ma ograniczeń wiekowych związanych ze stosowaniem.

Leki – czy są konieczne?

Emolienty na AZS to podstawa terapii na co dzień, bez względu na to, czy objawy występują, czy nie. Jednak kiedy dochodzi do zaostrzenia choroby, wówczas konieczne są zwykle leki, które zmniejszają stan zapalny oraz zwalczają ewentualną infekcję.

W leczeniu AZS wykorzystuje się różne grupy leków, zaś stricte przeciwświądowe i uspokajające działanie mają leki przeciwhistaminowe I generacji, na przykład hydroksyzyna. Zwykle chorzy przyjmują lek w porze wieczornej, co powinno ułatwić spokojne przespanie nocy.

Czy farmakoterapia gwarantuje wyleczenie atopowego zapalenia skóry? Nie, niestety nie istnieje lek, który pomógłby całkowicie wyeliminować tę chorobę i nawet po opanowaniu okresu zaostrzenia może dojść do nawrotów. Jednak leki są ważne w łagodzeniu objawów, a ich stosowanie zawsze zgodnie z zaleceniami dermatologa zmniejsza ryzyko skutków ubocznych.

Warto pamiętać, że u znacznej części pacjentów choroba z czasem ustępuje samoistnie.

Mokre opatrunki – praktyczne uzupełnienie terapii

Lecznicza maść lub krem oraz preparat emolientowy mogą zadziałać jeszcze skuteczniej dzięki prostej technice, która od wielu lat ma zastosowanie w łagodzeniu egzem i innych schorzeń dermatologicznych. Mowa o mokrych opatrunkach („wet wrapping”).

Ciekawą propozycją dla chorych na AZS jest także specjalistyczna odzież lecznicza, wspierająca terapię przy pomocy mokrych opatrunków. Dla dzieci, u których objawy występują na buzi i głowie, przeznaczone są czapeczki kominiarki, ponadto można zaopatrzyć się w rękawiczki, legginsy, skarpetki czy koszulki, w zależności od tego, jaki obszar ciała jest zajęty wypryskiem.

Skuteczność ich działania opiera się na zjawiskach:

parowania – podczas gdy woda wyparowuje z opatrunków, chory odczuwa przyjemny efekt chło-dzący,
nawadniania – ten efekt polega na ponownym oddaniu wilgoci na skórę, co wpływa na lepsze wchłanianie emolientu oraz zmiękcza i „wycisza” podrażnioną skórę,
ochrony – bandaże stanowią fizyczną barierę, która chroni przed drapaniem, gdyż często chorzy robią to odruchowo i trudno jest im nad tym zapanować; kiedy natomiast skóra nie jest narażo-na na związane z drapaniem uszkodzenia mechaniczne oraz bezpośredni kontakt z alergenami i czynnikami drażniącymi, ma lepsze warunki do gojenia.(4)

Mokre opatrunki zwykle stosuje się na noc, w okresach zaostrzeń choroby i konieczności używania maści. Istnieją różne metody opatrywania skóry, dlatego lekarz dermatolog powinien zdecydować, która z nich będzie w danym przypadku najlepsza i czy w ogóle jest potrzebna. Z pewnością natomiast z metody tej warto skorzystać, gdyż zgodnie z wynikami badań redukuje świąd nawet o 74%. Najważniejsze, żeby nie dopuszczać do całkowitego wyschnięcia bandaży, gdyż tylko utrzymywanie wilgoci gwarantuje powodzenie terapii.(4)

Co pomaga na swędzenie skóry przy AZS? Kilka dodatkowych wskazówek

Świąd jest jednym z najbardziej nieprzyjemnych objawów skórnych, bez względu na wiek osoby, którą dotyka. Może prowadzić do głębokich zadrapań, nadkażeń, a także negatywnie wpływa na komfort psychiczny. Jednak pamiętaj, że świąd można skutecznie leczyć. Oprócz emolientów, leków i opatrunków na pewno ważne jest unikanie drażnienia skóry. Problematyczna bowiem może być na przykład odzież z szorstkich materiałów, a tym bardziej z wełny, której osoby z AZS bardzo często nie tolerują. Dużo lepsze są przewiewne ubrania z miękkiej bawełny. Także przegrzewanie się nie jest dobrym pomysłem w przypadku wszelkiego rodzaju egzem, gdyż pot ma działanie drażniące na skórę, a nawet jest wymieniany jako jeden z czołowych „wyzwalaczy” objawów.(3)

Kluczowym zabiegiem w ciągu dnia jest kąpiel. Nie powinna być ona ani zbyt długa, ani gorąca. W przypadku świądu letnie woda stanowi dodatkowy sposób na ukojenie skóry. Najlepiej do 5 minut po kąpieli zaaplikować preparat emolientowy, gdyż wtedy skóra jest rozpulchniona i dużo skuteczniej chłonie składniki odżywcze. Co ważne, preparatów tego typu nie wciera się na siłę, a delikatnie pokrywa nimi ciało. Po kąpieli, aplikacji emolientu oraz oczywiście leku, jeżeli akurat trwa cykl, można nałożyć bandaże.

Chociaż wszystko to wydaje się dosyć żmudne, trzeba pamiętać, że dyscyplina w tym zakresie po-maga znacznie zredukować nieprzyjemne dolegliwości oraz zmniejsza prawdopodobieństwo nawrotów, a także ich nasilenie. To zaś skutkuje lepszym komfortem życia, nawet pomimo borykania się z przewlekłą chorobą, jaką jest wyprysk atopowy.

Cherney K. How to Identify, Treat, and Prevent Infected Eczema. https://www.healthline.com/health/infected-eczema Data dostępu: 13.11.2019.
Jenerowicz D., Polańska A. Atopowe zapalenie skóry (AZS) u dzieci. https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/skora/62304,atopowe-zapalenie-skory-azs-u-dzieci Data dostępu: 13.11.2019.
Hong J. i wsp. Management of Itch in Atopic Dermatitis. Semin Cutan Med Surg. 2011 Jun; 30(2): 71–86.
Wet wraps – mokre opatrunki. https://www.ptca.pl/index.php/baza-wiedzy/produkty-naturalne-leczenie-azs/156-wet-wraps-mokre-opatrunki Data dostępu: 13.11.2019.