
Atopowe zapalenie skóry jest chorobą przewlekłą z okresami zaostrzeń oraz remisji, kiedy objawy tymczasowo ustępują. Celem skutecznej terapii choroby jest natomiast wydłużenie okresów remisji oraz złagodzenie okresów zaostrzeń – tak, żeby w jak najmniejszym stopniu negatywnie wpływały na komfort życia. Borykasz się z częstym zaostrzeniami AZS? Sprawdź, jakie mogą być tego przyczyny i dowiedz się, jak zapobiegać przykrym nawrotom.
Jak objawiają się zaostrzenia AZS?
O zaostrzeniach atopowego zapalenia skóry mówimy wówczas, gdy występują charakterystyczne objawy skórne: mocne przesuszenie, zaczerwienienie, łuszczenie się naskórka i przede wszystkim – intensywny świąd. Drapanie zmian niestety prowadzi do pogorszenia sytuacji, gdyż sprzyja nadkażeniom i rozwojowi stanu zapalnego. Zwykle zmiany zajmują jedynie ograniczone obszary skóry, jednak w zaawansowanych przypadkach mogą być bardzo rozległe, co drastycznie obniża jakość życia, niezależnie od wieku, w jakim jest osoba chora. AZS najczęściej dotyka jednak dzieci, które z powodu objawów mogą być niespokojne, nerwowe, mieć problemy z zasypianiem. Dlatego warto poznać wszystkie czynniki, które mogą prowadzić do wystąpienia zaostrzeń, aby zapobiegać im w przyszłości.
Co sprzyja zaostrzeniom AZS?
W przebiegu atopowego zapalenia skóry bardzo ważna jest obserwacja, co spowodowało wystąpienie nieprzyjemnych objawów, bo w dużej mierze jest to kwestią indywidualną i może wynikać również z kwestii psychologicznych. Istnieje jednak szereg czynników, które w wielu przypadkach przyczyniają się do zaostrzeń i są nimi:
- Ekspozycja na substancje drażniące, takie jak detergenty, sztuczne dodatki zapachowe w kosmetykach do pielęgnacji i mycia ciała1.
- Alergeny – atopowemu zapaleniu skóry bardzo często towarzyszą alergie, katar sienny lub astma. Mimo, iż AZS samo w sobie nie jest objawem alergicznym, to może przebiegać gorzej u osób uczulonych. Również osoby, które wykazują nadwrażliwość pokarmową na pewne produkty, mogą mieć gorsze objawy skórne po ich spożyciu. Kolejną kwestią są roztocza kurzu domowego, które mogą powodować u niektórych osób reakcje alergiczne lub nadwrażliwość. Dlatego warto zainwestować na przykład w antyroztoczową pościel. Innymi czynnikami alergizującymi i drażniącymi w środowisku domowym mogą być: sierść zwierząt domowych, dym tytoniowy, pleśń 1,2.
- Zbyt częste i długie kąpiele (również w basenie) – naruszają naturalny płaszcz hydrolipidowy skóry i prowadzą do jej przesuszenia. Ryzykowane jest ponadto sięganie po środki oczyszczające, zawierające mydło, barwniki lub inne składniki, które mogą podrażniać skórę 1,3.
- Warunki atmosferyczne – osoby obarczone AZS mogą czuć się gorzej podczas zmian sezonów, a także jesienią i zimą, kiedy temperatury są coraz niższe lub w ogrzewanych pomieszczeniach, w których powietrze jest suche 4. Dlatego dobrym pomysłem jest zadbanie o odpowiednie nawilżenie powietrza w domu.
- Pot – działa drażniąco i może powodować bardzo dokuczliwe swędzenie. Aby temu zapobiec, ważne jest unikanie przegrzewania i zbyt ciepłego i ciasnego ubioru oraz noszenie ubrań z naturalnych, oddychających materiałów 1.
- Stres – warto wiedzieć, że stres negatywnie wpływa na barierę hydrolipidową i homeostazę skóry, przez co jest bardziej wrażliwa na alergeny i substancje drażniące z otoczenia 5. Sama choroba również jest generatorem stresu, dlatego w przypadku częstych nawrotów trzeba zatroszczyć się o zdrowie psychiczne i przemyśleć możliwość pójścia na terapię.
- Zaburzenia mikrobiomu skórnego – badania wykazały, że skład skórnej flory bakteryjnej u wielu pacjentów z AZS zdominowany jest przez gronkowca, zwłaszcza gronkowca złocistego (Staphylococcus aureus). Jego obecność ma również związek z nasileniem objawów i cięższym przebiegiem choroby. Dlatego, aby tego uniknąć, konieczne jest zadbanie o przywrócenie homeostazy mikrobiomu 6.
- Brak odpowiedniej dermopielęgnacji skóry – ze względu na upośledzenie funkcji barierowych w przebiegu AZS, muszą być one wspierane przy pomocy specjalistycznych preparatów (np. w postaci wyrobów medycznych). Zaniedbywanie tej kwestii może niestety prowadzić do zaostrzeń choroby, ciężkiego przebiegu, powikłań i konieczności bardziej intensywnej terapii farmakologicznej 7. Dziś, kiedy dostępne są specjalistyczne preparaty emolientowe, warto skorzystać z tej wygodnej opcji i przywrócić skórze odpowiednie nawilżenie i komfort.
Regularne sięganie po emolienty oraz unikanie czynników drażniących zapewni łagodniejszy przebieg choroby. Oczywiście bardzo ważne jest pozostawanie pod opieką lekarza, który indywidualnie dopasuje schemat postępowania i podpowie najlepiej, jak radzić sobie z chorobą.
Bibliografia:
- Nali R. What causes eczema to flare up? https://www.medicalnewstoday.com/articles/what-causes-eczema-to-flare-up Data dostępu: 21.10.2024.
- Świerczyńska-Krępa M. Atopowe zapalenie skóry (AZS) u dorosłych: przyczyny, objawy i leczenie https://www.mp.pl/pacjent/alergie/chorobyalergiczne/choroby/59313,atopowe-zapalenie-skory Data dostępu: 21.10.2024.
- Eczema and Bathing https://nationaleczema.org/eczema/treatment/bathing/ Data dostępu: 21.10. 2024.
- Sroka-Tomaszewska J, Trzeciak M. Atopic dermatitis – intensification of skin ailments in autumn and winter. Lekarz POZ. 2020;6(5):259-264.
- Pawlicka M. Wpływ stresu na wygląd skóry. Kosmetologia Estetyczna 2019, 4(8): 473-476.
- Gościńska A., Będzichowska A., Lipińska-Opałka A. Atopowe zapalenie skóry a mikrobiota ludzkiej skóry. Pediatr Med Rodz 2023, 19 (2), p. 78–82.
- Welz-Kubiak K., Reich A. Znaczenie emolientów w codziennej pielęgnacji skóry. Forum Dermatologicum 2016, tom 2, nr 1, 20–23.