podstawowe-zasady-troski

Skóra atopowa wymaga codziennej, konsekwentnej pielęgnacji i stałego wspierania naskórkowej bariery ochronnej. Kiedy bowiem o tym zapominamy, staje się ona sucha, szorstka, łatwo ulega podrażnieniom oraz jest podatna na pęknięcia, co w konsekwencji grozi infekcją. Częściej też trzeba sięgać po leki. Nawet jeżeli AZS obejmuje niewielkie obszary skóry, przez brak odpowiedniego postępowania problem ten może się pogłębiać. Tymczasem komplikacjom można w łatwy sposób zapobiec. Skorzystaj z poniższych rad, aby poprawić ogólny komfort życia z AZS.

Co to jest AZS?

Atopowe zapalenie skóry to przewlekła, nawrotowa choroba zapalna skóry. Przeważnie objawy AZS po raz pierwszy występują już we wczesnym dzieciństwie, jednak u niewielkiego odsetka pacjentów schorzenie atakuje w wieku dorosłym. Często towarzyszy innym chorobom określanym jako „atopowe”, na przykład astmie oskrzelowej lub alergicznemu nieżytowi nosa. AZS nie można się zarazić, a znaczącą rolę w jego rozwoju odgrywają czynniki genetyczne.(1)

Niestety objawy AZS mogą bardzo uprzykrzać życie, zwłaszcza najmłodszym. Uporczywy świąd, suchość, napięcie i łuszczenie się skóry, ciągłe podrażnienia, czasami pęknięcia, sączące się strupy, zliszajowacenie to przykre dolegliwości związane z chorobą. Przyczyną tych objawów jest defekt bariery naskórkowej, czyli nieprawidłowości w budowie i funkcjonowaniu naskórka. Mówiąc skrótowo, naskórek nie spełnia właściwości ochronnych wobec szkodliwych czynników zewnętrznych. Na szczęście dziś, kiedy mechanizm choroby jest coraz lepiej poznany, specjaliści mogą zaproponować sposoby na wsparcie naturalnych właściwości barierowych naskórka. Ważna jest tutaj jednak systematyczność w działaniu.(1,2)

Jak dbać o skórę atopową na co dzień?

Jeżeli u Ciebie lub Twojego dziecka lekarz zdiagnozował AZS, pamiętaj, że istnieje wiele różnych metod na poprawę stanu skóry. Przestrzeganie kilku podstawowych zasad zmniejszy uciążliwe dolegliwości dermatologiczne oraz sprawi, że nawroty będą rzadsze.

Jakie są więc podstawowe zalecenia w tym zakresie?

1. Emolienty

Preparaty emolientowe to specjalistyczne środki zapobiegające przednaskórkowej utracie wilgoci. Nawilżają, natłuszczają oraz wzmacniają barierę ochronną skóry, dzięki czemu jest ona bardziej odporna na szkodliwe czynniki, tj.: alergeny, drobnoustroje, substancje chemiczne. Emolienty dostępne są w aptekach w postaci kremów, balsamów, emulsji do kąpieli. Dla osób obarczonych AZS przeznaczone są także specjalistyczne żele, mydła i szampony do włosów, których używanie zmniejsza ryzyko podrażnień. Co ważne, emolient należy aplikować na skórę nie tylko po kąpieli, ale również powtarzać zabieg w ciągu dnia, aby na bieżąco uzupełniać braki w barierze ochronnej naskórka.

2. Kąpiel

Kąpiel jest podstawowym zabiegiem higienicznym i pielęgnacyjnym w ciągu dnia. Niestety często w trakcie kąpieli popełniamy drobne błędy, które negatywnie wpływają na stan skóry. Dla osób z AZS to szczególnie istotne. Skóra atopowa wymaga nie tylko stosowania specjalistycznych preparatów, czyli emolientów, ale również ważne są dla niej:

  • czas kąpieli, który powinien wynosić maksymalnie kilka-kilkanaście minut</li
  • temperatura wody, która nie może być ani zbyt zimna, ani zbyt gorąca, lecz po prostu letnia
  • sposób osuszania ciała – tutaj ważne jest używanie miękkiego, delikatnego ręcznika, który należy przykładać do skóry, aby mógł wchłonąć wilgoć, nie należy natomiast ciała pocierać
  • natychmiastowe zabezpieczenie skóry po kąpieli kremem lub balsamem emolientowym

3. Unikanie czynników zaostrzających

Jeśli AZS towarzyszy alergia, wówczas bardzo istotne jest wyeliminowanie alergenów (w stopniu, w jakim to możliwe), gdyż kontakt z nimi jest niebezpieczny i przyczynia się do wystąpienia nawrotów AZS. Jednak do zaostrzeń AZS może dojść również z innych powodów, na przykład pod wpływem przebywania w suchym klimacie czy gwałtownej zmiany temperatury. Dlatego do pogorszenia stanu skóry często dochodzi zimą. Aby zrozumieć AZS, najlepiej jest bacznie obserwować reakcje skóry na określone czynniki. Na przykład wiele osób nie toleruje wełny, podrażnienie mogą też wywołać perfumy, pot oraz tradycyjne mydło, którego nie należy używać do mycia skóry atopowej. W takich przypadkach najlepiej jest wyeliminować styczność z tymi produktami.(3)

4. Sen i relaks

Zdrowy sen i dbałość o higienę psychiczną są ważne dla chorych na AZS z kilku powodów. Z jednej strony silny stres może zaostrzać przebieg choroby i wywołać nawrót. Z drugiej strony sama choroba jest źródłem stresu, gdyż zmiany skórne mogą być widoczne i wymagają ciągłej pielęgnacji oraz działań profilaktycznych. Uporczywy świąd i podrażnienie prowadzą natomiast do obniżenia jakości snu, a to powoduje gorsze samopoczucie w ciągu dnia. Dlatego na atopowe zapalenie skóry zaleca się nie tylko preparaty, ale także techniki relaksacyjne i przestrzeganie zasad higieny snu.(1,3)

Atopowa skóra na twarzy i ciele – czy leki to konieczność?

O tym, czy i jakie leki zastosować, powinien zadecydować lekarz. Nie u każdej osoby AZS przebiega identycznie. Jeżeli zmiany skórne zajmują ograniczone obszary, nie dochodzi do powikłań, a postępowanie profilaktyczne przynosi pozytywne rezultaty, wówczas farmakoterapia nie musi być koniecznością. Czasami jednak stan skóry jest na tyle zły, że nie warto zwlekać z sięgnięciem po leki. Dermatolog może przepisać preparaty doustne (cyklosporyna, azatiopryna, leki przeciwhistaminowe, glikokortykosteroidy) oraz miejscowo stosowane leki i maści. Metodą niefarmakologiczną, którą z sukcesami stosuje się w łagodzeniu AZS, jest fototerapia.(4)

Balsam czy krem na AZS – co stosować na co dzień?

W trosce o skórę atopową ważna jest nie tylko wysoka jakość preparatów, ale także wygoda ich stosowania. Wieczorem można sięgnąć na przykład po emulsję do kąpieli lub bogaty krem nawilżający, jednak rano świetnie sprawdza się balsam, który ma nieco lżejszą konsystencję i szybciej się wchłania. Dobrym przykładem jest balsam nawilżająco-natłuszczający do ciała Emotopic, który można stosować nawet od 1. dnia życia. Zapobiega on suchości, zaczerwienieniom i podrażnieniom, wspomaga utrzymanie prawidłowych funkcji naskórka oraz przywraca skórze równowagę wodno-lipidową. Choć szybko się wchłania i nie pozostawia na skórze tłustego filmu, tworzy niewidzialną „tarczę ochronną”, przez którą trudniej się przebić alergenom i substancjom drażniącym. Jego codzienne stosowanie sprawia, że ciało jest nawilżone, miękkie i gładkie w dotyku. To zaś ma znaczenie dla ogólnego komfortu i samopoczucia osoby chorej, bez względu na jej wiek.

    1. Millan M., Mijas J. Atopowe zapalenie skóry – patomechanizm, diagnostyka, postępowanie lecznicze, profilaktyka. Borgis Nowa Pediatr 2017; 21(4): 114-122.
    2. Bożek A., Reich A. Metody oceny nasilenia atopowego zapalenia skóry. Przegl Dermatol 2016, 103, 479–485.
    3. Huguera V. 13 Severe Eczema Triggers and How to Avoid Them. https://www.healthline.com/health/severe-eczema/triggers-how-to-avoid#cold-air Data dostępu: 15.02.2021.
    4. Bożek A., Dzienniak A, Foks A. i wsp. Metody leczenia atopowego zapalenia skóry. Medycyna Rodzinna 2014(4): 170-176.

Inne porady