Leczenie sterydami dzieci i dorosłych, chorujących na atopowe zapalenie skóry, to czasem konieczna metoda terapii zwłaszcza w przypadku AZS o zaostrzonym przebiegu. Choć dzięki sterydom udało się pomóc wielu cierpiącym pacjentom, leki z tej grupy należy stosować ze szczególną ostrożnością. Jak przebiega leczenie sterydami i jak stosować je bezpiecznie? Zapoznaj się z naszym poradnikiem.
Sterydy: co to jest lek sterydowy i jakie ma działanie?
„Co to sterydy”? O lekach tych mówi się wiele, gdyż mają one zastosowanie w leczeniu wielu chorób. Jednak wciąż wiele osób nie do końca wie na czym polega ich działanie. Dlatego zacznijmy od kilku podstawowych informacji na ich temat.
Sterydy to skrótowa nazwa glikokortykosteroidów (GKS). Są to hormony naturalnie występujące w ludzkim organizmie i produkowane przez korę nadnerczy. Glikokortykosteroidy wytwarza się również syntetycznie. Podawane w postaci leków mają działanie przeciwzapalne oraz immunosupresyjne, czyli obniżające odpowiedź odpornościową, co jest istotne między innymi w przypadku chorób autoimmunologicznych.1,2 Leki steroidowe mogą być podawane w różnych postaciach, na przykład jako krople do oczu, kremy lub maści ze sterydami do stosowania na skórę, zaś jeśli konieczne jest leczenie systemowe, wówczas lekarz zapisuje tabletki sterydowe. To, jak przebiega leczenie, zależy od choroby, stopnia jej zaostrzenia oraz odpowiedzi na leczenie miejscowe.
Sterydy jako leki łagodzące zaostrzenia AZS
AZS, inaczej wyprysk atopowy, jest przewlekłą chorobą skóry o podłożu zapalnym. Życie obarczonych nią pacjentów nie jest proste, o czym być może wiesz jako osoba chora lub opiekująca się kimś bliskim z AZS. Ekstremalnie sucha i podrażniona skóra z tendencją do łuszczenia się i pęknięć, uporczywy świąd skóry, nasilający się pod wpływem drapania i pocierania, ciągła irytacja i problemy ze snem, spowodowane objawami. Nawet, jeżeli na jakiś czas ustąpią, istnieje ryzyko nawrotów, nawet pod wpływem błahych czynników, takich jak stres, zimowa aura, kontakt z substancją drażniącą lub alergizującą.(3)
W przypadku chorób, które utrudniają codzienne funkcjonowanie, oczekujemy, że stosowane leki przyniosą szybki rezultat. Wówczas z pomocą przychodzą na przykład kremy lub maści ze sterydami. Warto tutaj zaznaczyć, że sterydy nie leczą przyczyn choroby, tylko objawy, dlatego u niektórych pacjentów zachodzi konieczność powtarzania terapii.
Jak działają leki? Przede wszystkim pomagają złagodzić ostry stan chorobowy skóry, zmniejszając zaczerwienienie, obrzęk, swędzenie, co przekłada się pozytywnie na ogólny komfort chorego oraz zapobiega komplikacjom.(1)
Maść, krem czy sterydy w tabletkach - co sprawdza się najlepiej u pacjentów z AZS
Zacznijmy od tego, że o przebiegu terapii oraz najbardziej odpowiedniej formie leku decyduje specjalista. Steroidy miejscowe dostępne są w różnych postaciach: płynach, żelach, kremach, maściach. Różnią się one przede wszystkim zawartością fazy wodnej w preparacie. Dlatego na przykład krem lub żel łatwiej jest rozprowadzić na skórze, niż maść, leki w tej postaci nie pozostawiają także lepkiej warstwy. Maść ma jednak dodatkowo właściwości natłuszczające i dłużej trzyma się na skórze. To sprawia, że zawarte w niej aktywne substancje wnikają łatwiej, a utrata cennej wilgoci jest zminimalizowana. Dlatego właśnie maść sterydowa na AZS jest dosyć częstym wyborem lekarzy. Wiele jednak zależy od miejsca stosowania leku, potrzeb oraz preferencji pacjenta.
Czy maść sterydowa dla dzieci to bezpieczny wybór? Atopowe zapalenie skóry jest chorobą, dotykającą głównie najmłodszych, dlatego i u nich są stosowane leki z tej grupy. Istotne jednak, aby u maluchów aplikować leki o najniższej sile działania oraz oszczędzać fałdy skórne i twarz.4 Twoim przewodnikiem zawsze powinien być lekarz i należy stosować się ściśle do jego wskazań.
W ciężkich przypadkach, kiedy AZS obejmuje duże obszary skóry, wówczas dermatolog może zalecić sterydy doustne, jednak terapia trwa zwykle kilka dni i jest stosowana w ostateczności.(5)
Sterydy - skutki uboczne u dzieci i dorosłych
Lecznicze zastosowanie sterydów przynosi wiele dobrego, jednak leki te mają swoją ciemną stronę. Mogą bowiem powodować skutki uboczne, do których należą:
- zanik naskórka lub skóry właściwej,
- poszerzenie naczyń krwionośnych (tzw. teleangiektazje lub „pajączki”),
- rozstępy,
- przebarwienia i/ lub odbarwienia skórne,
- nadmierne owłosienie,
- zapalenie mieszków włosowych,
- trądzik (zwany „trądzikiem posteroidowym”),
- owrzodzenia,
- zwiększona tendencja do zakażeń skóry przez bakterie, wirusy i grzyby.(6)
Choć ta lista wygląda dosyć groźnie, większe ryzyko skutków ubocznych występuje wówczas, gdy glikokortykosteroidy są stosowane nieumiejętnie. Jeśli zauważysz na skórze niepokojące objawy, zawsze skonsultuj je z lekarzem, który może zmienić sposób dawkowania. Nigdy natomiast nie daj się skusić na eksperymenty na własną rękę. Czy leczenie AZS bez sterydów jest możliwe? W łagodnych przypadkach – jak najbardziej. Jeśli powiesz lekarzowi o swoich obawach, z pewnością przepisze sterydy tylko w razie konieczności. Na co dzień natomiast postaw na profilaktykę nawrotów choroby, wówczas potrzeba stosowania jakichkolwiek leków będzie rzadsza.
Emolienty - nieocenione wsparcie w trakcie i między cyklami zewnętrznej terapii sterydowej
Podstawą terapii atopowego zapalenia skóry na szczęście nie są leki, a wolne od sterydów emolienty. Niwelują one główne objawy choroby: suchość, szorstkość i podrażnienia skóry oraz znienawidzony przez wszystkich chorych uporczywy świąd. Sięganie po emolienty profilaktycznie wydłuża okresy remisji choroby, zaś podczas zaostrzeń – koi skórę i sprawia, że przebieg AZS nie jest tak dotkliwy i objawy szybciej ustępują. Emolienty stosuje się także w trakcie terapii steroidowej, gdyż wtedy skóra wymaga szczególnego wsparcia. Jej funkcje barierowe są wzmocnione, a odpowiedni poziom nawilżenia i natłuszczenia pomaga utrzymać ją w dobrej kondycji. Wciąż nie masz ulubionego preparatu emolientowego? Na co dzień polecamy Specjalny krem natłuszczający Emotopic, który świetnie radzi sobie z suchością skóry, świądem i innymi reakcjami alergicznymi. Charakteryzuje się bogatą, natłuszczającą formułą, opracowaną na bazie naturalnych olejów, która zmniejsza uczucie dyskomfortu skóry już po pierwszej aplikacji! Można go stosować bezpiecznie nawet na wrażliwych obszarach skóry, w tym na twarzy i na powiekach. Krem wzmacnia właściwości barierowe naskórka i zapobiega stanom zapalnym. Dzięki niemu skóra ma optymalne warunki do regeneracji.
Oprócz tego postaraj się dowiedzieć jak najwięcej na temat profilaktyki nawrotów atopowego zapalenia skóry i pamiętaj, że choć nie istnieje lek, który pozwala pozbyć się choroby raz na zawsze, u większości pacjentów mija ona wraz z wiekiem, tymczasem przykre objawy możesz skutecznie łagodzić.
Bibliografia:
- Corticosteroids. https://my.clevelandclinic.org/health/drugs/4812-corticosteroids Data dostępu: 16.02.2022.
- Ograczyk E. i wsp. Immunosupresja – wymagający sprzymierzeniec na trudne czasy.Postepy Hig Med Dosw (online), 2015; 69: 1299-1312.
- Millan M., Mijas J. Atopowe zapalenie skóry – patomechanizm, diagnostyka, postępowanie lecznicze, profilaktyka. Nowa Pediatr 2017; 21(4): 114-122.
- Kaszuba A., Pastuszka M., Kaszuba A. Miejscowe glikokortykosteroidy w leczeniu chorób skóry – zalecane standardy postępowania. Forum Medycyny Rodzinnej 2009, tom 3, nr 5, 347–358.
- Świerczyńska-Krępa M. Atopowe zapalenie skóry. https://www.mp.pl/pacjent/alergie/chorobyalergiczne/choroby/59313,atopowe-zapalenie-skory Data dostępu: 16.02.2022.
- Woldan-Tambor A. Zawilska J.B. Atopowe zapalenie skóry (AZS) – problem XXI wieku. Farm Pol, 2009, 65(11): 804-811.
polecane produkty
